Set namn på alt a utstyr Me skal vere mest ute, så utstyret lyt vera litt røft og tåla sjøsprøyt. Ikkje ta med tøy som du er redd skal få tjøreflekkar!  

På sjøen kan det vera kaldt sjølv med sol og fint ver, så det er viktig å ha med seg varme klede.  

Hugs at alt utstyret ditt skal ned i ei halv skipskiste med måla 40x35x35 cm. Bagen/sekken din vert stua vekk under veka. 

Sovepose, regntøy og støvlar har me ikkje i kistene, men me plasserer det ein annan stad der det er lett å få tak i. Ha gjerne dette i ein tøypose som kan snørast att. 

 

• Ta med:  
• Sovepose  
• God regnjakke og bukse (oljeklede er best)  
• Støvlar  
• Joggesko eller fritidsko  
• Varm fritidsjakke  
• Varm ullgenser  
• Ullundertøy  
• Vottar/ hanskar  
• Lue  
• Skjerf/hals  
• 2 par raggsokkar  
• 3 par sokkar  
• 2 skjorter eller bomullsgensarar  
• 2 par dongeribukser eller liknande  
• 2-3 t-skjorter  
• Undertøy for perioden  
• Toalettsaker  
• Vaskeklut 
• 1-2 handdukar  
• Shorts og solkrem  
• Badetøy (om du har lov) 
• Fotoapparat og kikkert om du ynskjer  
• Skrivesaker  
• Lommelykt  
• Et sitteunderlag til å bruke på dekk  
• Solbriller  
• Drikkeflaske 

 

Sjøsjuketablettar er ikkje naudsynt å ta med, då me har det om bord om det trengs. Sjøsjukearmband kan med fordel prøvast.  

Brukar du briller, så fest dei i ei snor, slik at du ikkje mistar dei.  

Pakk alt saman i ein skipssekk eller bag. Dersom du nyttar ryggsekk, bør den ikkje ha meis, då den er vanskeleg å stua vekk.  

Redningsvest har me ikkje på oss i ein så stor båt som Mathilde, men når du skal i hekksbåten har me seglarvestar til låns. 

Grunnlaget for alt om bord i Mathilde er tryggleik. Den grunnleggjande haldninga hjå kvar enkelt er berebjelken for tryggleiken om bord. Me skal bu mange i lag ei lang stund. Plassen er liten i forhold til det me er vane med. Me er alle ulike og har ikkje same ynskje og vanar, difor har me kome fram til ordensreglar som flest mogleg kan vera tente med. Desse reglane gjeld alle og under heile opphaldet. 

For mange representerer Mathilde eit nytt og heilt uvant miljø. Tryggingsreglar er då naudsynte for at me skal kunna opphalda oss og ferdast trygt både ombord i skuta og på land. 

 Det er viktig å følgja reglane slik at ein unngår å utsetja seg sjølv og andre for fare. I staden skal ein ta ansvar, ikkje berre for seg sjølv – men også for kvarandre. Ingen klarar seg til sjøs åleine, fellesskapen er viktig. Når dette «ligg i botn», kan me leika og ha det kjekt med alt det andre om bord! 

 

Ordensreglar 

1. Far varsamt fram så du ikkje skadar deg sjølv eller andre eller øydelegg inventar og utstyr. 

2. På Mathilde hjelper alle til med å halda orden. Kvar elev legg sakene sine i skipskista, når dei ikkje er i bruk. 

3. Me gjer alle vårt til at leirskuletoktet skal verta triveleg, alle er hjelpsame og møter presis til undervisning og andre arbeidsoppgåver. 

4. Vis respekt for det som er andre sitt. La andre sine båtar og eigedomar vera i fred. 

5. Ein skal ha løyve frå vakthavande i mannskapet før ein går i land. 

6. Bruk av båt i fritida skal avtalast med vakthavande i mannskapet. Flytevest skal alltid nyttast når du er i småbåt. 

7. Me unngår bruk av mobiltelefon og anna elektronikk om bord. Dette er mellom anna av tryggingsgrunnar. 

8. Frå klokka 2300 til klokka 0730 skal det vera ro ombord.

Hugs at mannskapet bur om bord store delar av året. Me kan ikkje reisa heim for å sova ut, slik de gjer. Difor treng me nattero for at me skal vera opplagd neste dag og neste veke og neste veke og. 

9. Bruk av rusmiddel er forbode. Røyking er ikkje tillete under dekk. 

10. All bruk av open eld på land må avtalast på førehand.  

 

 

Tryggleiksreglar 

 

På dekk: 

– Ein skal aldri sitja eller klatra på rekka, fordi det då er lett å detta på sjøen. Som hovudregel skal ein alltid ha begge beina på dekk. 

– Me er bevisst på stemmebruken vår om bord. Høg stemme brukes kun til viktige beskjedar, slik at dei blir høyrde. 

– Springing og herjing unngås, då dette lett kan føra til skadar på oss sjølve og utstyr. 

– Når me legg til kai, skal alle vera på motsett side av der fortøyinga skal gå. Alle skal vera rolege, slik at mannskapet høyrer kvarandre. 

 

I riggen: 

– Spør alltid ein av mannskapet om lov til å klatra opp i riggen eller ut på baugspydet. 

– Det er kun lov til å klatra i riggen og ut på baugspydet når me seglar eller ligg til kai. Ikkje når me går for motor. 

– Når me ligg ved kai, skal ein alltid klatra opp i riggen på sjøsida. 

– Alle som skal opp i riggen, må greia dette på eiga hand. Det er kun munnleg rettleiing som er tillete som hjelp til andre. 

– Ein skal alltid å halda seg fast med minst ei hand. «Ei hand til skipet og ei til seg sjølv.» 

– Ingen går høgare enn det ein sjølv tør. Ingen pressar andre til å klatra i riggen eller til å klatra høgare. 

 

På land: 

– Det er berre lov å gå i land etter at du har fått løyve, slik at me veit kven som er om bord. 

– Gå aldri åleine. Om det hender noko eller de går dykk vill, er det tryggare å vera fleire. 

– Det er ikkje lov å gå på privat eigedom. 

– Lukk att grinder etter deg. 

– Hugs at me er gjester i hamnene me besøker. Ver bevisst på lydnivå og vis repsekt for andre. 

– Følg dei retningslinene som vert gjevne av lærar og mannskapet. 

 

 

I hekksbåten: 

– Spør om lov før de nyttar hekksbåten. 

– Pass på at de ror så nærme Mathilde, at dei om bord kan sjå dykk. 

– Alle skal ha minimum seglarvest på seg før dei går om bord og under heile turen. Vesten er på når alle snorer er knytte att og beltet er festa. 

– Ein og ein går om bord/ut av båten om gongen. 

– Sit roleg i båten. 

– Hugs at lyd ber langt på sjøen, ver bevisst på lydnivå og vis respekt for andre. 

 

Ved bading: 

– Kontaktlæraren har ansvar for å innhente skriftleg samtykke frå føresette om at eleven har lov til å bada. 

– Du må spørre om lov før du badar og ein vaksen skal ha tilsyn mens badinga foregår. 

– Stup kun der du veit kor djupt det er. 

– Hald auge med kvarandre når de badar. 

 

Dagsrutinar om bord 

• 07.30 – Utpurr, morgonstell, pakking av hengekøyer og rydding 
• 08.30 – Frukost 
• 09.00 – 10.00 – Gruppeoppgåver
• ca. 10.00 – Samling på dekk. Undervising m.m. Orientering om dagens seglas og gjeremål før me legg frå kai. 
• 11.00 – 13.00 – Gruppeoppgåver, undervisning og segling. 
• 13.00 – Lunsj 
• Gruppeoppgåver, undervisning og segling held fram. 
• Ca. 17.00 – Me legg til kai. Landgangsprøven vert halden. 
• 18.00 – 19.00 – Middag 
• 20.30 – Kveldssamling om bord, loggskriving, ris og ros. 
• 21.30 – Køystrekk 
• 22.00 – Lyset vert slått av 

Tidene er sjølvsagt berre rettleiande, for ver og vind er avgjerande for oss som skal segla. 

 

Vekeprogram 

Ombord i ein seglande leirskule er det uråd å setja opp eit fast vekeprogram. Vér og vind avgjer i stor grad val av hamn. Likeeins er det avgjerande for aktivitetar og undervisning, særleg då for rekkefølgja for dei ulike emna. Kvar dag lærer elevane ein ny knop som er landgangsprøven for dagen. Den må dei kunna for å koma i land. Vaktlaga eller arbeidsgruppene har sine daglege gjeremål. 

 

Døme på vekeprogram:  

Måndag: Ankomst ca kl. 12. Første måltid kl. 13 (lunsj). Velkomen ombord. Presentasjon av mannskapet. Omvisning på Hardanger fartøyvernsenter. Gjennomgang av tryggingsreglar, ordensreglar, vaktlister og utdeling av nummer. Stuing av bagasje. Ein del tid går med til å verta kjend med skuta og mannskapet. Trening i å klatra i riggen og korleis kveila tau. Me heiser segl. Garnsetjing. Om kvelden lærer ein å hengja opp hengekøyer.  

Tysdag: Gjennomgang av sjøvettreglane. Seglmanøver med forklaring og opplæring. Knopar, evt lære å slå tau. Me øver på ”mann over bord”. Garnsetjing.  

Onsdag: Besøk på land (tur, museum eller liknande). Seglteori, segling med og mot vinden. Flo, fjøre og straum. Me finn ei fiskegrunne og prøver med handsnøre. Garnsetjing.  

Torsdag: Me set jaktefarten inn i eit kulturhistorisk perspektiv. Segling. Livet i fjøra. Garnsetjing.  

Fredag: Smørjer niste. Pakking og vasking. Segling Avreise ca. klokka 12. 

 

Arbeidsgrupper for leirskuleopphaldet 

De vert delt inn i 4 arbeidsgrupper/ vaktlag når de kjem om bord. Kontaktlæraren peikar ut ein gruppeleiar på kvar gruppe. Desse gruppene fungerer under heile toktet. Kvar dag er det nye oppgåver for gruppa, slik at alle skal få vera med på alt. 

Dekksvakt vil seia å styra båten, vera utkikk, ha kartvakt og brann- og ryddevakt. Opplysningar om kva vakt du skal ha og kva tid, vert hengt opp på innsida av maskinromsdøra. Dekksvakta skal og vera med å segla, kveila opp fortøyingstauet når me går frå kai og hjelpa til med andre gjeremål på dekk. 

Matgruppa skal til dels hjelpa kokken med å laga mat, dekkja på og ta av bordet, ta oppvasken og tørka av borda både før og etter måltida. 

Reingjeringsgruppa skal etter frukost feia og vaska dørken, tørka støv, vaska skipskistene, vaska do og skrubba dekk. Dersom det trengs, skal dørken feiast og vaskast før kveldssamlinga. Setje garn etter middag.  

Garngruppa skal vera med å dra garn etter frukost. Det er same gruppe som har sett garnet dagen før. Garnet skal greiast og fisken skal vegast, målast, sløyast, fileterast eller flekkjast og saltast. Kanskje det fins noko spennande i magesekken… 

 

Fritid/Kiosk/Telefon 

Kvar ettermiddag legg me til i ulike hamner. Her er det ofte ulike gjeremål og sjølvsagt mogleg å gjera seg kjend på staden. Ein kan spela fotball eller volleyball, bada, ro og fiska eller spele spel m.m.  

Me ber om at dei føresette gjer avtale med eleven om at han/ho ringer heim, då me har begrensa telefonkapasitet om bord. Ved viktige beskjedar, kontakt lærar eller fartøyansvarleg for Mathilde, Tone, på telefon: 41448240.  

 

Me ynskjer i utgangspunktet ikkje at elevane skal gå på butikk/kiosk for å handle godteri medan me er på tokt. I dei tilfelle kor det vert tillat, er det lurt at ein i forkant bestemmer ein lik sum som gjelder alle elevane. 

Vårt råd er at elevane har med seg godtepose i bagasjen når dei kjem. Då vert me meir fleksible med tanke på at me ofte nyttar hamner utan tilgang på butikk. 

Det er satt av ei tid på kvelden når det er lov å eta godteri. 

 

Om elevane ynskjer minne (t.d. t-skjorte, krus) frå leirskulen, er det lurt å setja av pengar til dette (kr. 100/150,-).   

 

Dusj og hygiene 

Me har diverre ikkje kapasitet til dusjing om bord. Til det har me for lite vatn med oss. I enkelte av hamnene er det dusjmoglegheiter, slik at det blir høve til å ta ein dusj i løpet av toktet. Pris ligger til vanleg på 30 – 50 kroner. De kan kjøpa adgangskort til serviceanlegget i ein automat på staden. Merk likevel at me ofte ligger i naturhamner uten tilgang på slike fasilitetar, så det kan bli mindre dusjing enn det ein kanskje er vane med. Hugs å ta med vaskeklut til kroppsvask om bord. 

 

Hyggjekveld 

Siste kvelden på toktet hyggjer me oss ekstra i lag. Kokken serverer ei overrasking (evt. om veret og fiskelukka tilseier det, kan me laga bål og grilla fisk) og elevane kan ha litt program. Del klassen inn i grupper som førebur litt å framføra kvar. Konkurransar kan gjerne verta langdryge, medan songar, sketsjar, opplesing og vitsar ofte fungerer bra. 

 

Mål for undervisninga: 

1. Gjennom dei daglege rutinane ombord skal elevane få innblikk i sjømannskap, kystkultur og eit lite historisk innblikk i jaktefarten. 
2. Gjennom praktisk arbeid ta del i nye gjeremål, få kunnskap om og dugleik i nokre maritime område. 
3. Oppleva samhald, samarbeid og å måtta visa toleranse gjennom å opphalda seg, eta og sova i eit tett og sosialt samfunn. 
4. Vita kva sjøvett inneber. 
5. Ut i frå dei rammene som Mathilde og hamnene gjev, skal elevane tileigna seg kunnskapar om natur, kultur og samfunnsliv ved sjøen. 

 

Dei skal: 

• Få kjennskap til dei vanlegaste fiskesortane, plantene, algane, stranddyra og fuglane ved sjøen. 

• Segla med ulike segltypar og læra namn på segl og ulike delar i riggen. 

• Nytta robåt. 

• Nytta ulike fiskereiskapar og læra å sløya fisk. 

• Sjå på hamner og gjera seg kjende med viktige funksjonar i ei hamn. 

• Intervjua lokalbefolkninga i dei ulike hamnene om staden og dokumentera dette skriftleg. 

• Få kjennskap til havet som leveveg før og no. 

• Læra seg ein ny og nyttig knute kvar dag 

• Registrera trafikk på sjøen 

• Få kunnskap om ulike faktorar som påverkar været  

 

Litt om dei ulike aktivitetane og tema 

Emnevalet vert delvis avgjort av vertilhøve og val av hamn. Fleire tema vil gå inn i kvarandre, slik at det er uråd å setja opp eit fast vekeprogram. Dersom klassen har særskilte ynskje om tema, kan ein ta dette opp i god tid, så skal me sjå om me kan innfri dei. 

 

Sjømannskap
Når skuta er i fart går elevane sjøvakter under kunnig leiing av mannskapet. Dei står utkikk, styrer og går tryggleikssvakter. Dei lærer seg å bruka og lesa vaktlister, og bli fortrulege med fordeling av arbeidsoppgåver.  

 

Tau-arbeid
Det er viktig å læra seg knop og stikk slik at ein kan handtera tau og fortøya ein båt på ein trygg måte. Kvar dag lærer elevane ein ny knop, som ein landgangsprøve. Det er motiverande for læringa. Dei som ynskjer det, får halde på med handarbeid i tau på fritida, som å lage ein apeneve eller makramé. 

  

Segling og manøvrering
Den tradisjonelle norske råsegl-riggen i kombinasjon med gaffelriggen utgjer seglgarderoben til Mathilde. Me lærer om riggen og får prøve dei ulike segla. Aerodynamikk er spanande! Elevane får setja kunnskapen ut i praksis etter teoriundervisinga tidlegare på dagen, når ein skal ut og segle. Det vert setjing av segl, ein lærer å snu skuta mot og medvinds, og ein får oppleva samspelet mellom dei einskilde segla. Me står på dekk og kjenner kreftene ta tak. Det er herleg! 

  

Navigasjon
Me startar med å lese kart og læra å tolka kartteikn og navigasjonshjelpemiddel som lykter og stakar. Sjå på kart og terreng og nytta kompass. Det vert lagt opp ein kurs der ein tek omsyn til dei navigasjonshjelpemidla ein finn i leia. Nautiske mil og fartsbegrep på sjøen. 

 

Maritimt liv – Livet i fjøra
Me går tur i fjøra og ser på ulike strandsoner, observerer flo og fjøre mens me leiter etter liv. Fangsten vert studert og artsbestemd. 

Det er kjekt når me får fram oppdagargleda hos elevane, som det å løfta på ein stein og sjå mylderet av liv. Me må ikkje slutta med å undra oss. 

  

Fiske
Me lærer litt om dei ulike fangstmetodane. Nyttar pilk og garn og ser korleis dei er bygd opp. Med robåten set me garn som me trekker neste morgon. Me brukar litt tid på å vurdera og studera fangsten. Korleis stod garnet, vurdert ut frå fangsten eller den manglande fangsten? Me grer og evt. Bøtar garnet. Me studerer fisken, lærer kva dei ulike delane av den heiter og lærer å handtere fangsten slik at det vert god matfisk for kokken vår.  

 

Historie
Ein elev stod med såre og raude nevar ein regnvêrsdag etter å ha vore med og heist storseglet, og sa: «Segla dei verkeleg dette fartøyet heile året, i snø òg? Det er eg glad for at eg slepp.» Då tenkte skipperen: «no har du forstått noko du ikkje kunne ha lese deg til i ei bok». 

Elevane som går i land etter ei veke på Mathilde tek med seg litt respekt for karane som segla kysten vår og la grunnlaget for livet langs leia. Det er god ballast for vegen vidare å skjøna at det finst andre dimensjonar i livet, ting som me ikkje heilt fattar utan å ha kjent litt på dei sjølv. 

I Noreg er det ei politiske målsetting om eit opphald pr. elev i grunnskolen. Leirskuleundervisning gir oppleving og læring i eit annleis miljø. Det gir ei grunnleggande opplæring i friluftsliv og har eit positivt helseaspekt. 

Me har faste skular som kjem igjen år etter år, men har også ledige veker til nye skular som ynskjer eit annleis leirskuleopphald. Dei fleste leirskuleturane tek fem dagar, men me har også kortare turar. 

Me har eit orienteringshefte for lærarar med litt meir utfyllande info, samt forslag til oppgåver elevane kan gjera i førebuing for opphaldet. 

Ikkje nøl med å ta kontakt hvis de lurar på noko! Nytt kontaktskjema under eller ring fartøyansvarleg Tone på telefon 41448240